زخم دهانه رحم چیست؟ دلایل و عوامل ایجاد آن

زخم دهانه رحم چیست؟

زخم دهانه رحم به التهاب یا آسیب بافت در بخش پایینی رحم گفته می‌شود، ناحیه‌ای که محل تلاقی رحم و واژن است. این قسمت می‌تواند به دلایل مختلفی دچار التهاب، آسیب یا تغییرات سلولی شود که گاهی به صورت زخم قابل مشاهده است. در بسیاری از موارد، زخم دهانه رحم تنها از طریق معاینه توسط پزشک زنان قابل تشخیص بوده و ممکن است علائم واضحی نداشته باشد.

دلایل و عوامل ایجاد زخم دهانه رحم

 دلایل ایجاد زخم دهانه رحم بسیار متنوع است که معمولا به عواملی مانند شرایط جسمی، سبک زندگی، وضعیت سیستم ایمنی بدن و سابقه روابط جنسی فرد بستگی دارد. در بسیاری از موارد،  این عارضه به دلیل بروز هم‌ زمان چند عامل ایجاد می‌شود. به طوری که عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی، تغییرات هورمونی، تحریکات فیزیکی یا حتی عوامل محیطی می‌توانند به صورت ترکیبی باعث التهاب و آسیب در ناحیه دهانه رحم شوند. شناخت دقیق این علل نقش بسیار مهمی در پیشگیری، تشخیص زودهنگام و انتخاب روش درمان مناسب ایفا می‌کند.

• عفونت: یکی از اصلی ترین دلایل زخم دهانه رحم عفونت‌های ویروسی و باکتری هستند که باعث ایجاد التهاب و آسیب به بافت دهانه رحم می‌شود.
• روابط جنسی پرخطر: برقراری روابط جنسی پرخطر، شرکای جنسی متعدد و عدم استفاده از کاندوم، می‌تواند احتمال ابتلا به عفونت‌های ویروسی مانند HPV را افزایش داده و در نهایت منجر به بروز زخم دهانه رحم شود.
• تحریک فیزیکی:  استفاده نادرست و مکرر از تامپون، دخول خشن یا زایمان طبیعی مکرر نیز می‌تواند به بافت دهانه رحم آسیب برساند و منجر به زخم شود.
• واکنش به مواد شیمیایی: برخی از بانوان به ژل‌های شست و شو و یا برخی از دارو‌های واژینال حساسیت دارند و این موضوع می‌تواند باعث التهاب و زخم دهانه رحم شود.

علائم زخم دهانه رحم چیست؟

در بسیاری از زنان، زخم دهانه رحم بدون هیچ علامتی بروز می‌کند و فرد ممکن است از وجود این عارضه در بدن خود کاملاً بی‌اطلاع باشد. از جمله از علائم بروز این عارضه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

1. ترشحات غیر طبیعی واژن
   بوی نامطبوع  و ناخوشایند، ترشحات به رنگ زرد، سبز یا سفید بسیار غلیظ از نشانه‌های شایع التهاب یا عفونت در ناحیه دهانه رحم است.
2. خونریزی غیر طبیعی
   مشاهده‌ خونریزی در بین دو قاعدگی، پس از رابطه جنسی یا بعد از معاینه پزشک می‌تواند علائم وجود زخم دهانه رحم باشد.
3. درد و سوزش هنگام رابطه جنسی
   احساس درد یا سوزش در هنگام  برقراری رابطه جنسی می‌تواند به دلیل التهاب یا زخم در ناحیه رحم باشد.

  وجود هر یک از این علائم به‌تنهایی نشانه قطعی زخم دهانه رحم نیست و ممکن است ناشی از سایر مشکلات پزشکی باشد. بنابراین، در صورت مشاهده هر یک از این نشانه‌ها، مراجعه به پزشک متخصص زنان برای انجام معاینات دقیق و آزمایش‌های لازم ضروری است تا تشخیص صحیح و درمان به موقع انجام شود.

روش تشخیص زخم دهانه رحم

تشخیص زخم دهانه رحم  توسط  پزشک زنان صورت می‌گیرد به چندین روش قابل تشخیص است. هر کدام از این روش‌ها نقش مهمی در شناسایی و تعیین شدن بیماری دارد. این روش‌ها بر اساس علائم بالینی، نتایج معاینه‌های اولیه و بررسی سوابق پزشکی انتخاب می‌شود.

• معاینه داخلی(واژینال): پزشک با استفاده از ابزاری به نام اسپکولوم، دهانه رحم را باز کرده و وضعیت آن را به‌دقت بررسی می‌کند. این معاینه به پزشک کمک می‌کند تا هرگونه قرمزی، التهاب یا تغییرات غیرطبیعی در بافت دهانه رحم را شناسایی کند.
• تست پاپ اسمیر: تست پاپ اسمیر یکی از مهم‌ترین روش‌های غربالگری برای تشخیص بیماری‌های دهانه رحم است. در این آزمایش، پزشک با استفاده از یک برس یا اسپاتول، از سلول‌های سطح دهانه رحم نمونه برداری می‌کند و آن را به آزمایشگاه می‌فرستد.
• کولپوسکوپی: در صورتی که نتیجه تست پاپ اسمیر غیر طبیعی یا مشکوک باشد، پزشک با انجام کولپوسکوپی و دهانه رحم را به صورت دقیق و با جزئیات بالا مشاهده می‌کند.این دستگاه به پزشک این امکان را می‌دهد که نواحی آسیب‌دیده، زخم‌ها یا ضایعات را به‌خوبی شناسایی کند و نمونه‌برداری هدفمند انجام دهد.
• نمونه برداری (بیوپسی): در مواردی که نیاز باید که پزشک از بافت رحم نمونه برداری کند، تا بافت و سلول‌های دهانه رحم با دقت بیشتری بررسی شود. این روش به خصوص در تشخیص ضایعات پیش سرطانی و سرطانی کمک فراوانی می‌کند.

روش‌های پیشگیری از زخم دهانه رحم

 زخم دهانه رحم تا حد بسیاری قابل پیشگیری است. با رعایت نکات مهم و ساده به صورت مداوم نه تنها از بروز زخم دهانه رحم جلوگیری می‌کند، بلکه در حفظ سلامتی کلی دستگاه تناسلی زنان نیز نقش بسیار موثری دارد. در ادامه به مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری اشاره می‌کنیم:

1.  رعایت بهداشت جنسی
   پرهیز از روابط جنسی پر خطر، استفاده کاندوم، خودداری از روابط جنسی متعدد.
2. واکسن
   ویروس HPV یکی از شایعترین عوامل ایجاد زخم و حتی سرطان دهانه رحم است. تزریق واکسن‌های مانند گارداسیل به ویژه در دختران و زنان جوان بسیار موثر است و یکی از مهم‌ ترین روش برای پیشگیری از زخم دهانه رحم می‌باشد.
3. پرهیز از استفاده بی‌رویه از دوش واژینال و شوینده‌های داخلی
   استفاده زیاد از شوینده‌های شیمیایی یا دوش‌های واژینال تعادل طبیعی واژن را به‌هم می‌زند و محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها و ویروس‌ها فراهم می‌کند. 
4. تقویت سیستم ایمنی بدن
     در صورت مقاومت بدن در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها احتمال مبتلا به بیماری‌هایی مانند زخم دهانه رحم را کاهش می‌دهد.

نتیجه گیری

زخم دهانه رحم گاهی بدون علائم در بدن ظاهر می‌شود و در صورت بی‌توجهی می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی‌تری مانند  عفونت‌های مزمن یا حتی سرطان دهانه رحم شود. با رعایت بهداشت جنسی، تزریق واکسن HPV ، پرهیز از مصرف خودسرانه شوینده‌های واژینال و تقویت سیستم ایمنی بدن می‌توان از بروز این بیماری جلوگیری کرد.

مراجعه به متخصص زنان و زایمان به تشخیص دقیق علت و انتخاب بهترین روش درمانی کمک می‌کند و از پیشرفت عوارض احتمالی جلوگیری خواهد کرد.

سوالات متداول

آیا زخم دهانه رحم خطرناک است؟

در موارد خفیف معمولا خطرناک نیست، اما در صورت درمان‌نشدن ممکن است منجر به عفونت‌های مزمن یا ضایعات پیش سرطانی شود.

آیا زخم دهانه رحم باعث نازایی می‌شود؟

در صورت مزمن شدن و ایجاد التهاب گسترده یا آسیب به بافت رحم، ممکن است در روند باروری اختلال ایجاد کند.

چه کسانی بیشتر در معرض زخم دهانه رحم هستند؟

زنانی با روابط جنسی پرخطر، سابقه عفونت‌های مکرر، سیستم ایمنی ضعیف، یا استفاده نادرست از شوینده‌های واژینال بیشتر در معرض این مشکل‌اند