سرطان دهانه رحم - علائم، انواع، و راه‌های پیشگیری

سرطان دهانه رحم

سرطان دهانه رحم پس از سرطان سینه، یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در میان زنان به شمار می‌رود. مانند دیگر سرطان‌ها، این بیماری نیز می‌تواند به صورت خوش‌خیم یا بدخیم بروز کند و معمولا با تقسیم غیرطبیعی و رشد کنترل‌نشده سلول‌های دهانه رحم آغاز می‌شود. در این مقاله، قصد داریم شما را با انواع سرطان دهانه رحم و روش‌های پیشگیری از آن آشنا کنیم.

سرطان دهانه رحم چیست؟

 سرطان دهانه رحم نوعی سرطان است که در بخش پایینی رحم، یعنی در ناحیه‌ای که رحم به واژن متصل می‌شود، ایجاد می‌گردد. عامل اصلی بروز این سرطان، عفونت مزمن با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است؛ ویروسی که معمولا از طریق روابط جنسی محافظت‌نشده منتقل می‌شود.

این ویروس می‌تواند باعث ایجاد تغییرات غیرطبیعی در سلول‌های دهانه رحم شود و رشد این سلول‌ها را از کنترل خارج کند.در ابتدا این تغییرات به شکل ضایعات پیش‌سرطانی ظاهر می‌شوند، اما در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، ممکن است به سرطان دهانه رحم تبدیل شوند.

انواع سرطان دهانه رحم

سرطان دهانه رحم یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در میان زنان است که بسته به نوع سلول‌های درگیر، به شکل‌های مختلفی بروز پیدا می‌کند.

پزشکان این سرطان را بر اساس ظاهر سلول‌ها در زیر میکروسکوپ و نحوه‌ی رشد آن‌ها در آزمایشگاه، به انواع مختلفی طبقه‌بندی می‌کنند.

دو نوع اصلی این بیماری عبارت‌اند از:

• کارسینوم سلول سنگفرشی:۹ نفر از هر ۱۰ زن مبتلا به سرطان دهانه رحم، به نوع شایع آن یعنی کارسینوم سلول سنگفرشی دچار هستند.
   
• آدنوکارسینوم: سایر انواع سرطان دهانه رحم شامل آدنوکارسینوم هستند؛ این نوع سرطان در سلول‌های غددی (گلاندولار) دهانه رحم ایجاد می‌شود.
   
• کارسینوم ادنواسکواموس: یکی دیگر از انواع کمتر شایع سرطان دهانه رحم، کارسینوم ادنواسکواموس یا سرطان مخلوط است. این نوع سرطان دارای ویژگی‌های هر دو نوع اصلی، یعنی کارسینوم سلول سنگفرشی و آدنوکارسینوم است و رفتار بیولوژیکی پیچیده‌تری دارد.

گرچه بیشتر موارد سرطان دهانه رحم به دو نوع ذکر شده محدود می‌شود اما موارد نادر دیگری نیز وجود دارند. از جمله می‌توان به ملانوم، سارکوم و لنفوم اشاره کرد. با اینکه این سرطان‌ها به‌طور معمول در بخش‌های دیگر بدن شایع‌ترند، در موارد بسیار نادر ممکن است در ناحیه دهانه رحم نیز ایجاد شوند.

سرطان دهانه رحم چه علائمی دارد؟

این بیماری در مراحل اولیه به دلیل نداشتن علائم خاص، قابل تشخیص نیست و به همین دلیل به‌عنوان یک بیماری خاموش شناخته می‌شود. تا زمانی که بخش وسیعی از بافت دهانه رحم درگیر شود، اغلب بدون علامت باقی می‌ماند. زمانی که علائم ظاهر می‌شوند، معمولا با نشانه‌های دوره قاعدگی اشتباه گرفته شده و همین موضوع باعث تاخیر در تشخیص می‌گردد.

از رایج‌ترین علائم سرطان دهانه رحم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خونریزی‌های واژینال بین دوران قاعدگی
• خونریزی‌های غیر طبیعی و یا دوره قاعدگی طولانی
• ترشحات بدبو و غیر طبیعی واژن
• درد لگنی در هنگام رابطه جنسی
• خونریزی واژن پس از یائسگی
• درد شکمی و گرفتگی 
• اختلال در ادرار و گوارش
• درد استخوانی
• نارسایی کلیه

روش‌های پیشگیری از سرطان دهانه رحم

اگر چپه تا امروزه روش قطعی برای جلوگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم به وجود نیامده است. اما روش‌هایی وجود دارد که باعث کاهش احتمال ابتلا به سرطان رحم می‌شود.

روش‌های جلوگیری از سرطان دهانه رحم عبارت‌اند از:

• تزریق واکسن گارداسیل (HPV):یکی از موثرترین روش‌های پیشگیری از ابتلا به ویروس پاپیلوم انسانی که عامل اصلی سرطان دهانه رحم است.
• استفاده از کاندوم و رابطه جنسی محافظت شده: این کار احتمال انتقال ویروس HPV و سایر بیماری‌های مقاربتی را کاهش می‌دهد.
• پرهیز از استعمال دخانیات و مشروبات الکلی: این عوامل سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهند.
• پرهیز از داشتن شرکای جنسی متعدد: داشتن رابطه جنسی با افراد مختلف، احتمال انتقال ویروس HPV را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
• خودداری برقراری رابطه جنسی در سنین پایین: شروع زودهنگام روابط جنسی، خطر عفونت با HPV را افزایش می‌دهد.
• پرهیز از استفاده طولانی‌مدت از قرص‌های ضدبارداری:مصرف طولانی‌ مدت این داروها ممکن است در برخی موارد با افزایش ریسک ابتلا به سرطان دهانه رحم مرتبط باشد

چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند؟

سرطان دهانه رحم معمولا در اثر عفونت‌های مزمن با ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) ایجاد می‌شود، اما عوامل مختلفی وجود دارند که می‌توانند احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. شناخت این عوامل خطر می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان موثر ایفا کند. در ادامه، مهم‌ترین گروه‌هایی را که بیشتر در معرض خطر سرطان دهانه رحم هستند بررسی می‌کنیم:

1. ابتلا به عفونت مزمن HPV
   زنانی که به ویروس پاپیلوم انسانی (HPV)، به‌ویژه تیپ‌های پرخطر مانند ۱۶ و ۱۸، مبتلا هستند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارند. این ویروس معمولا از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شود و در صورت باقی‌ماندن طولانی‌مدت در بدن، باعث ایجاد تغییرات سلولی سرطانی می‌شود.
2. عدم چکاپ منظم
   زنانی که به‌طور منظم تست‌های پاپ اسمیر یا تست HPV را انجام نمی‌دهند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند؛ چرا که ممکن است ضایعات پیش‌سرطانی بدون تشخیص باقی بمانند و به سرطان تبدیل شوند.
3. شروع رابطه جنسی در سنین پایین
   برقراری رابطه جنسی در سنین کمتر از ۱۶ تا ۱۸ سال، به دلیل رشد ناکامل سلول‌های دهانه رحم، احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش می‌دهد.
4. داشتن شرکای جنسی متعدد
   افزایش تعداد شرکای جنسی، احتمال ابتلا به ویروس HPV و سایر بیماری‌های مقاربتی را بیشتر می‌کند و این موضوع یکی از عوامل خطر اصلی در بروز سرطان دهانه رحم محسوب می‌شود.
5. مصرف دخانیات
   زنانی که سیگار می‌کشند، دو برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند. مواد شیمیایی موجود در دخانیات می‌توانند ساختار DNA سلول‌های دهانه رحم را تخریب کرده و باعث رشد سلول‌های غیرطبیعی شوند.
6.  ضعف سیستم ایمنی بدن
   افرادی که مبتلا به HIV/AIDS هستند یا داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند (مانند بیماران پیوند عضو)، کمتر قادر به مقابله با عفونت HPV هستند و در نتیجه بیشتر در معرض ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارند.
7. بارداری‌های متعدد یا بارداری در سنین پایین
   زنانی که سه بار یا بیشتر باردار شده‌اند، یا اولین بارداری آن‌ها قبل از ۲۰ سالگی بوده است، در مقایسه با دیگران بیشتر در معرض خطر این سرطان هستند. تغییرات هورمونی و آسیب‌های مکرر به دهانه رحم می‌تواند یکی از دلایل این موضوع باشد.
8.  مصرف طولانی‌مدت قرص‌های ضدبارداری
   استفاده از قرص‌های ضدبارداری برای مدت طولانی (بیش از ۵ تا ۱۰ سال)، با افزایش نسبی خطر سرطان دهانه رحم همراه است. البته این خطر پس از قطع مصرف به‌مرور کاهش می‌یابد.
9. سابقه خانوادگی سرطان دهانه رحم
   زنانی که در خانواده نزدیک خود (مادر، خواهر یا دختر) سابقه ابتلا به سرطان دهانه رحم دارند، به دلایل ژنتیکی ممکن است بیشتر در معرض خطر باشند.

نتیجه گیری

سرطان دهانه رحم یکی از جدی‌ترین خطرات سلامتی زنان است که اغلب در نتیجه عفونت طولانی‌مدت با ویروس HPV ایجاد می‌شود و در مراحل اولیه علائم مشخصی ندارد.

با رعایت نکاتی مانند واکسیناسیون HPV، چکاپ منظم (پاپ اسمیر)، بهداشت جنسی و پرهیز از عوامل پرخطر مانند شروع زودهنگام رابطه جنسی، دخانیات و شرکای متعدد، می‌توان تا حد زیادی از بروز این بیماری جلوگیری کرد.

معرفی پزشکان متخصص سرطان دهانه رحم

اگر به دنبال پزشک متخصص برای تشخیص یا درمان سرطان دهانه رحم هستید، در لینک‌های زیر می‌توانید لیستی از دکترهای تأیید شده، با سوابق پزشکی و نظرات بیماران را مشاهده کنید:

• بهترین دکتر سرطان دهانه رحم

• بهترین دکتر سرطان دهانه رحم در تهران

از طریق این لینک‌ها می‌توانید به راحتی نوبت بگیرید، سابقه پزشکان را بررسی کنید و با اطمینان تصمیم بگیرید.

سوالات متداول

چگونه می‌توان سرطان دهانه رحم را تشخیص داد؟

سرطان دهانه رحم با تست‌های غربالگری مانند پاپ اسمیر و تست HPV، کولپوسکوپی و بیوپسی برای بررسی دقیق‌تر سلول‌ها.

آیا HPV همیشه منجر به سرطان می‌شود؟

خیر بیشتر عفونت‌های HPV بدون علائم و خود به خود رفع می‌شود تنها نیمی از آنها منجر به سرطان می‌شود.

آیا سرطان دهانه رحم کشنده است؟

در صورتی که سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه تشخیص داده شود، درمان‌پذیر است و احتمال زنده ماندن تا ۵ سال حدود ۹۱ درصد است؛ اما اگر بیماری در مراحل پیشرفته شناسایی شود، این میزان به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد.

چه زمانی برای تشخیص سرطان دهانه رحم به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت مشاهده‌ی خونریزی‌های غیرطبیعی بین دوره‌های قاعدگی یا پس از رابطه جنسی، ترشحات بدبو و غیرمعمول، یا احساس درد لگنی هنگام رابطه، حتما برای بررسی بیشتر به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید